اخیرا کاشت پای مصنوعی و یا همان ایمپلنت پروتز پا بیشتر به گوش میخورد و به همین دلیل افرادی که سالهاست پروتز پا ی خود را دریافت کرده اند و همینطور افرادی که تازه قصد دارند برای دریافت پروتز پا اقدام کنند، سوالات و ابهامات زیادی را در این زمینه دارند.
به همین جهت این مطلب برای پاسخ به تمامی سوالات کاشت پای مصنوعی تهیه شده است.
کاشت پای مصنوعی چگونه انجام می شود ؟
در افرادی که از پروتز یا پای مصنوعی استفاده می کنند، راحتی و کیفیت فیت سوکت دارای اهمیت زیادی است. در حقیقت فیت مناسب پروتز باعث کاهش حرکات پیستونی و نیروهای غیرطبیعی وارده بر روی اندام باقیمانده می شود. گرمای درون سوکت، عرق کردن، و سائیدگی پوست از دیگرمشکلات شایع استفاده از پروتزهای رایج است. وجود این مشکلات منجر به ابداع یک روش نوین و جدید در ساخت پروتز شد که در آن بجای استفاده از سوکت، با انجام عمل جراحی یک ایمپلت را در استخوان ران اندام باقیمانده فرد کار می گذارند. به این عمل، کاشت پروتز یا Osseo integration گفته می شود. لازم به ذکر است که ایده استفاده از چنین پروتزهایی از کشور سوئد و توسط محققی به نام برن مارک (Brånemark) آغاز شد.
این محقق در سال ۱۹۵۲ میلادی، جهت اندازه گیری و مطالعه ی فشار خون خرگوشها، یک ایمپلنت تیتانیومی را در بدن او قرار داد و به طور اتفاقی متوجه شد که ایمپلنت می تواند با استخوان زنده بگونه ای جوش بخورد که امکان جدایی آنها وجود ندارد، مگر اینکه استخوان را بشکند. به عبارتی دیگر استخوان زنده می تواند با لایه¬ی اکسید تیتانیوم روی ایمپلنت به طور کامل ادغام شده و به آن جوش بخورد. این محقق ادغام این دو بافت را Osseo integration نامگذاری کرد که امروزه از آن بعنوان یک روش نسبتا کارامد در ارتوپدی و برنامه های توانبخشی بیماران با قطع عضو استفاده می شود.
در کاشت پروتز، بافت زنده استخوان مستقیما با سطح ایمپلنت درتماس است و ترکیب ایندو می تواند فرد را قادر سازد تا بر روی اندام خود وزن بیاندازد و راه برود. اولین کاشت موفقیت آمیز پروتز، برای یک فرد با قطع عضو بالای زانو انجام گرفت. یکی از مهمترین مزایای استفاده از روشOsseo integration یا کاشت پروتز حذف سوکت است. تهیه یک پروتز کاشتنی، نیازمند انجام دو مرحله جراحی است و به دنبال آن برنامه های توانبخشی در دستور کار قرار می گیرد که آن نیز در دو مرحله انجام می شود. در جراحی اول، یک پیچ تیتانیومی را که به عنوان ثابت کننده عمل می کند در استخوان قرار می دهند و حدود ۶ ماه منتظر می مانند تا بر روی آن استخوان سازی انجام شود. در این مدت برای جلوگیری از تحمل بار اضافی بر روی استخوان، از پروتزهای معمولی استفاده می شود. در جراحی دوم یک پین فلزی به نام abutment به ثابت کننده وصل می شود که البته بخشی از آن جهت اتصال پروتز به اندام، از پوست بیرون می ماند
روند دریافت پروتز پای نهایی پس از کاشت پای مصنوعی
پس از انجام عمل جراحی دوم، برنامه های توانبخشی این گروه از بیماران آغاز می شود. در این مرحله فرد قطع عضو پروتز خود را دریافت می کند. درمجموع برای هر فرد دو پروتز ساخته می شود که به پروتز اول، پروتز مقدماتی یا پروتز تمرینی گفته می شود و فرد قطع عضو با آن صرفا نحوه انجام کارهای اولیه و نحوه راه رفتن بر روی سطوح مختلف را آموزش می بیند. حدود ۳ ماه پس از استفاده از پروتز مقدماتی، پروتز اصلی یا پروتز نهایی برای فرد ساخته می شود. در مجموع، طول دوره ی درمان این بیماران از زمان انجام اولین جراحی تا دریافت پروتز نهایی حدود ۱۲ ماه خواهد بود که البته طولانی بودن پروسه تحویل این مدل از پروتزها، از معایب آن محسوب می شود.
مانند بسیاری از روشهای جراحی و وسایل کمکی که برای بیماران مختلف ساخته می شود، روش پروتز کاشتنی نیز دارای مزایا و معایبی است که در اینجا به چند مورد از آنها اشاره می کنیم.
مزایا کاشت پای مصنوعی به روش ایمپلنت
- تحمل وزن راحتتر بر روی اندام باقیمانده
- کنترل راحت تر پروتز
- عدم ایجاد درد و آسیب پوستی به دلیل حذف سوکت خارجی
- عدم نیاز به ساخت سوکتهای جدیدتر و تعویض سوکت قبلی
- استفاده راحت تر از پروتز و بالا رفتن سطح رضایت بیماران از انجام فعالیت های روزمره خود با پروتز
- حس یکپارچگی پروتز با اندام (بطوریکه فرد احساس می کند پای مصنوعی همانند یک پای سالم بوده پروتز بخشی از اندام او است).
معایب کاشت پای مصنوعی
- نیاز به انجام عمل جراحی دو مرحله ای
- دوره توانبخشی طولانی
- احتمال عفونی شدن محل اتصال قطعه تیتانیومی به استخوان اندام باقیمانده
- در زمان استفاده از این پروتزها، رعایت بهداشت از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که اگر به هر دلیلی عفونت محل زیاد شود، ممکن است منجر به شل شدن ایمپلنت از محل خود شده و بنابراین نیاز به انجام یک جراحی مجدد باشد. حتی ممکن است یک قطع عضو جدید از سطحی بالاتر از محل قطع شده قبلی انجام شود.
از روش Osseo integration ” کاشت پروتز “برای ساخت پروتزهای اندام فوقانی نیز استفاده می شود (مانند شکل زیر).
در پایان باید بیان کرد که انجام عمل جراحی پروتزهای کاشتنی در ایران نیز به تعداد محدودی انجام می شود. اما هنوز نتیجه اثربخش بودن آنها و معایب و مزایای آنها گزارش نشده است. در مجموع و بر اساس نتایج مطالعات انجام شده در سوئد و سایر کشورها، با وجود اینکه رضایت عمومی افراد استفاده کننده از این نوع پروتز در سطح مطلوبی قرار دارد اما هنوز هم معایبی در این روش وجود دارد که نیازمند مطالعات و تحقیقات بیشتری در آینده می باشد.
