دست یک جزء جدایی ناپذیر از بدن انسان است و طیفی باور نکردنی از عملکرد را برای انسان فراهم می کند. بنابراین، از دست دادن یک یا هر دو دست، تجربه ای ویرانگر است که به حمایت روانی و توانبخشی فیزیکی قابل توجهی نیاز دارد.
قطع اندام فوقانی چه زمانی و چرا انجام می شود؟
شایع ترین دلیل قطع عضو در دست، جریان خون ضعیف ناشی از آسیب های شدید است. بدنبال آسیب یا سوختگی، دست دچار عفونت می شود و معمولا برای جلوگیری از گسترش عفونت با قسمتهای بالاتر، عمل قطع عضو انجام می شود.
دست مصنوعی (پروتز دست) چیست؟
اندام فوقانی مصنوعی به وسیله ای گفته می شود که توسط یک فرد متخصص ساخته شده است و به عنوان جایگزینی برای عملکرد اندام قطع شده عمل می کند. نام دیگر این دست های مصنوعی، پروتز است که در اشکال، اندازه‌ها و طرح‌های مختلف وجود دارند. دست یا بازوی مصنوعی معمولاً شامل یک سوکت (که با اندام باقیمانده فرد در تماس است)، قطعه ساعد، قطعه مچ و انگشتان دست است.
یک پروتز ممکن است فقط با هدف زیبایی ساخته شود و عملکرد خاصی نداشته باشد. اما، بعضی از طرح ها وجود دارند که میتوانند بخشی از عملکرد دست طبیعی را داشته باشند. یک پروتز زیبایی معمولاً تنها با هدف طبیعی به نظر رسیدن اندام طراحی می شود و عملکرد کمی دارد یا اصلاً کارایی ندارد. از طرف دیگر، یک پروتز عملکردی می‌تواند به فرد قطع عضو کمک کند تا کارهای خاصی را انجام دهد که بدنبال از دست دادن یک عضو، چالش برانگیز یا غیرممکن است.
افراد مبتلا به قطع عضو یک طرفه اندام فوقانی اغلب تنها به عملکرد محدود پروتز در یک زمان نیاز دارند و دستگاه‌های غیرفعال معمولاً بسیار سبک بوده و از این نظر، راحت‌تر از پروتزهای فعال هستند. اغلب پروتزهای غیرفعال، کم‌هزینه هستند و استفاده کنندگان معمولاً میتوانند تعدادی از این ابزارها را خریداری کنند تا بتوانند برای فعالیت‌ها و کارهای مختلف خود استفاده کنند.
پروتزهای فعال اندام فوقانی را می توان به دو دسته مکانیکی و الکترونیکی تقسیم کرد. نوع مکانیکی توسط نیروی بدن خود فرد عمل می کند. ولی نوع الکترونیکی توسط موتوری که در دست وجود دارد به حرکت در میاید. هر دو طرح پروتز مکانیکی و الکترونیکی بیش از ۵۰ سال است که مورد استفاده قرار می گیرند و هر کدام مزایا و معایب منحصر به فردی دارند.
نحوه انتخاب پروتز اندام فوقانی
حدودا ۲ تا ۳ هفته بعد از عمل قطع عضو، می توان استفاده از پروتز را شروع کرد. در برخی موارد، ممکن است تجویز پروتز فوری یا اولیه مناسب‌ترین گزینه باشد. در حالت ایده آل، باید سعی کنید در یک ماه اول پس از جراحی استفاده از پروتز را شروع کنید. این به شما امکان می دهد سریعتر با استفاده از پروتز سازگار شوید.
انتخاب بر اساس سبک زندگی
بازو و دست انسان ساختارهای پیچیده ای هستند، برای هر سطح قطع عضو، انواع مختلفی از پروتز وجود دارد. توصیه می کنیم که هر فردی بهترین ابزار را برای شغل یا فعالیتی که در آن درگیر است انتخاب کند تا بهترین نتایج ممکن را داشته باشد.
گزینه های موجود برای دست مصنوعی چیست؟
افرادی که دارای تفاوت های مادرزادی یا قطع اندام فوقانی هستند، پنج گزینه پروتز برای انتخاب دارند. وقتی باید با کمک پروتزیست تصمیم بگیرید که کدام گزینه مناسب ترین مورد برای شما است. برای اینکار باید عوامل مختلفی را در نظر بگیرید، از جمله سطح قطع عضو، هدف از استفاده از پروتز و سبک زندگی. در زیر لیستی از گزینه های موجود برای پروتز اندام فوقانی (بازو یا دست) آمده است.
پروتز غیرفعال
به طور کلی، پروتز غیرفعال اندام فوقانی شبیه بازو، دست یا انگشتان طبیعی انسان طراحی شده است. این پروتز سبک وزن می تواند در برخی از کارهای روزمره به شما کمک کند. مانند زمانی که یک شیی را بلند می کنید و به عملکرد هر دو دست نیاز دارید. ممکن است با یک دستکش سیلیکونی با کیفیت بالا که همانند دست طبیعی رنگ‌شده، نیاز شما برآورده شود. یک پروتز غیرفعال ممکن است با مفاصل چند موقعیتی ترکیب شود تا به فرد توانایی قرار دادن مفاصل انگشت، مچ دست، آرنج یا شانه را برای بهبود عملکرد بدهد.
پروتز با نیروی بدن (پروتز مکانیکی)
یک پروتز مکانیکی با نیروی بدن کار می کند. این پروتزها با استفاده از یک سیستم کابلی عمل می کنند. وقتی قفسه سینه، شانه، بازو یا قسمت دیگری از بالاتنه خود را حرکت می دهید، این حرکت به کابل کنترل منتقل شده و موجب حرکت انگشتان دست پروتزی می شود. همانطور که با سطوح مختلف کشش روی کابل بیشتر آشنا می شوید، احتمالاً به احساس بهبود یافته ای از موقعیت اندام و درجه باز شدن آن دست خواهید یافت. این پروتز برای افرادی که کار دستی انجام می دهند انتخاب مناسبی است. چون دوام بالایی داشته، قیمت کمتری داری و دیر خراب می شود.
پروتز الکترونیکی یا مایوالکتریک
در پروتزهای مایوالکتریک معمولاً موتورها و باتری‌هایی وجود دارند که برای تسهیل حرکت، نیرو را تأمین می‌کنند. اجزای الکتریکی موجود در چنین دستگاهی ممکن است بسته به سطح از دست دادن اندامی که برای جبران آن در نظر گرفته شده است متفاوت باشد. یک اندام مصنوعی با نیروی الکتریکی ممکن است از حسگرها یا ورودی‌های دیگری استفاده کند که می‌تواند حرکات ماهیچه‌ای در قسمت بالایی بدن یا اندام باقیمانده را تشخیص دهد. پس از تشخیص حرکات، چنین حسگرهایی به موتورها سیگنال می دهند تا حرکات مورد نظر را انجام دهند. در بسیاری از موارد، یک پروتز مایو الکتریک همراه با یک دستکش زیبایی ارائه می شود.
پروتز هیبریدی
پروتز هیبریدی ترکیبی از یک پروتز مکانیکی و یک پروتز الکتریکی است. چنین دستگاهی ممکن است در شرایط خاص نتیجه عملکردی بهتری ارائه دهد. معمولاً یک اندام مصنوعی هیبریدی برای افرادی که از سطوح بالاتر (مثلا قطع از مفصل شانه) قطع عضو شده اند مناسب است.
پروتز ویژه فعالیت های خاص
برخی از پروتزها برای عملکر خاصب طراحی می شوند که ممکن است در حالت عادی نتوان از آنها استفاده کرد. برخی از انواع این نمونه‌ها شامل پروتزهای ورزشی، پروتزهای مخصوص کار و پروتزهای مخصوص سرگرمی هستند.
زندگی با پروتز دست
معمولا ۱ تا ۲ هفته بعد از دریافت پروتز، نیاز است که شما به مرکز دریافت پروتز خود مراجعه کنید تا عملکرد و فیت آن کنترل شود. هنگامی که مدتی از پروتز استفاده کردید، ممکن است تغییراتی در حجم عضلات یا اندام شما ایجاد شود که در اینصورت نیاز به تنظیم آن وجود دارد. این جلسه فرصتی برای ارزیابی پروتز و بحث در مورد راحتی و استفاده از پروتز است. علاوه بر این، بیشتر پروتزهای دست نیاز به نگهداری مناسب دارند که باید دستورالعمل آنرا از سازنده پروتز خود دریافت کنید. پس از پیگیری اولیه، توصیه می کنیم هر ۳ تا ۶ ماه یکبار برای نگهداری و پیگیری معمول سازنده پروتز خود را ملاقات کنید.
