AFO ارتز مچ پا-پایی چیست؟
Ankle foot orthosis یا ارتز مچ پا-پایی شایع ترین ابزار ارتوپدی تجویز شده پس از آسیب حاد مچ پاست که پا را از انگشتان تا زیر زانو در بر می گیرد. آفو با وضعیت دهی، تثبیت سازی، جبران ضعف، تسهیل یا جلوگیری از حرکت مفصل مچ پای آسیب دیده، امکان بهبود آن را فراهم و با حفظ زاویه مناسب این مفصل باعث بهبود الگوی راه رفتن افراد خواهد شد.
طراحی و ساخت آفو (ارتز مچ پا-پایی)
اهداف کلی ازتجویز آفو، استفاده فرد از حداکثر سطح عملکردی موجود در مچ پا، کاهش درد، پیشگیری از بدشکلی پا، بهبود تعادل در راه رفتن و افزایش سطح فعالیت هستند. بطوریکه محققین در سال ۲۰۱۸ استفاده طولانی مدت از آفو سفارشی ساز را سبب ارتقای ثبات مفصل مچ پا و حس عمقی و در نتیجه بهبود الگوی راه رفتن، سرعت، اعتماد به نفس و تعادل در سالمندان دانستند.
معاینه و ارزیابی پا برای ساخت آفو شامل بررسی پوست از نظر وجود زخم، چسبندگی و محل برجستگی های استخوانی، تورم، اسپاسم، قدرت عضلات پا، دامنه حرکتی مفاصل پا و الگوی راه رفتن می باشد. آفو می تواند از جنس پلاستیک، کربن، چرم، فلز یا رزین باشد که پس از معاینه اولیه و اطلاع از سطح فعالیت و انتظارات فرد، درمورد جنس و نوع آن تصمیم گیری می شود.
آفو می تواند با یا بدون قالب گیری بصورت سفارشی ساز یا بصورت آماده داروخانه ای تهیه گردد. انواع محدودی از آفو بصورت داروخانه ای در سایز های کوچک، متوسط و بزرگ در دسترس هستند.
ساخت آفو بدون قالب گیری با توجه به اندازه های گرفته شده از محیط و طول قسمت های مختلف پا می باشد.
قالب گیری ساخت آفو می تواند در شرایط بدون تحمل وزن برای آفو های مخصوص شب، تا تحمل وزن کامل برای آفو های مخصوص راه رفتن باشد. برای قالب گیری دور تا دور پا باند گچی پیچیده و پس از سخت شدن باز می شود. سپس داخل آن با گچ پر شده، در این صورت آفو دقیقا با توجه به جزییات پای فرد ساخته شده است.
انواع آفو(ارتز مچ پا-پایی)
Metal Ankle Foot Orthosis (MAFO) فلزی:
آفو فلزی شامل یک بند ساقی از جنس فلز، چرم یا پلاستیک و دو میله فلزی بوده که در طرفین به رکاب فلزی متصل به کفش، وصل می شوند.
نسبت به سایر انواع آفو کمترین میزان تماس با پوست را دارد.
قابلیت تنظیم میله ها تا حدی امکان تغییر شکل ارتز را در صورت تغییر حجم ساق پا فراهم می آورد.
فقط بصورت سفارشی ساز قابل تهیه بوده و مناسب برای استفاده طولانی مدت افراد با اختلالات پوستی یا نوسان حجم ناشی از تورم است.
Patellar Tendon Bearing Ankle Foot Orthosis(PTBAFO)
امکان تحمل وزن از تاندون عضلات چهارسر رانی را زیر کشکک فراهم می کند. مناسب برای کاهش فشار روی استخوان های ساق یا پاشنه پا در موارد شکستگی و یا پس از جراحی و زخم های کف پا می باشد.
Posterior Leaf Spring Ankle Foot Orthosis (PLSAFO)
به دلیل برش لبه ی داخلی-خارجی و کاهش ضخامت ترموپلاستیک در ناحیه مچ، انعطاف آن بیشتر بوده و حرکات مچ پا را به میزان کمتری محدود می کند.
گزینه مناسبی برای کودکان است.
شرط استفاده از آن توانایی فرد در کنترل چرخش مچ پا به داخل و خارج و حفظ تعادل است.
گزینه مناسب برای استفاده کوتاه مدت افرادی است که مچ پای افتاده، ضعف و گرفتگی عضلات ساق پا و آسیب های عصبی بدون اسپاسم یا تغییر شکل پا و مچ پا دارند.
Solid Ankle Foot Orthosis(SAFO)
آفو سخت بیشترین محدودیت حرکتی را بدنبال دارد. مناسب برای استفاده کوتاه یا بلند مدت افرادی است که آسیب های شدید لیگامانی، بی ثباتی داخلی-خارجی، پیچ خوردگی شدید و بدشکلی مچ پا، کف پای گهواره ای، بی ثباتی خفیف زانو یا کوتاهی تاندون آشیل و عضلات ساق پا دارند.
Ground Reaction Force Ankle Foot Orthosis(GRFAFO)
مشابه آفو سخت است که یک تکه پلاستیکی، قدام ساق پا به آن اضافه شده است. با تنظیم زاویه قرارگیری مفصل مچ در ارتز می توان محل عبور خط جاذبه نسبت به مفصل زانو را کنترل کرد. بطوریکه عبور خط جاذبه از پشت زانو باعث تسهیل خم شدن و از جلوی زانو مانع خم شدن آن می شود.
مناسب برای افرادی است که بی ثابتی خفیف تا متوسط در مفصل زانو دارند.
Hinged Ankle Foot Orthosis (HAFO)
آفو مفصل دار که به صورت دو تکه در ناحیه غوزک پا بهم متصل می شود. نسبت به سایر انواع آفو ظاهر حجیم تری دارد که پوشیدن کفش را دشوار می کند. صدای ناشی از بهم خوردن لبه های پلاستیکی می تواند آزار دهنده باشد. مناسب برای افرادی است که اجازه حرکت مچ پا در دامنه محدودی را دارند.
نکاتی در مورد استفاده از آفو (ارتز مچ پا-پایی)
- -آفو بهتر است با جوراب بلند و کفش بندی پوشیده شود.
- -قرمز ماندن پوست بیش از بیست دقیقه یا بروز زخم پس از استفاده از ارتز، پارگی یا آسیب چسب ها و ترک یا شکستگی پلاستیک را حتما به ارتزیست اطلاع دهید.
- -بسته به سرعت رشد کودکان و نوجوانان، ارتز هر شش تا دوازده ماه نیاز به تنظیم یا تعویض دارد.
- -برای نظافت ارتز می توان از یک پارچه نم دار آغشته به صابون استفاده کرد.
